Felietony Dzieci Puszczy

 Wprowadzenie programu rozwoju kompetencji społecznych opartego na współpracy, eliminuje wycofanie uczniów i tworzy chęci do nauki w szkole.

Prowadzenie rozmów z nastolatkami na tematy takie jak samoświadomość, empatia, regulacja emocji czy radzenie sobie z lękiem, stresem nie należy do codzienności w szkole.

„Jak wykonywać swoją pracę najlepiej jak potrafimy, jeśli zamartwiamy się, boimy, lub czujemy napięcie?” – zapytała Anna Laskowska Krystosiak, chcąc otworzyć zainteresowanie ośmioklasistów.

Pytanie to pada podczas lekcji “Drużyna” to programu edukacyjny, prowadzony w ramach lekcji, który zamienia szkolną klasę, w „drużynę, która rozwija kompetencje społeczne i emocjonalne”.

Od czasu pandemii zainteresowanie programem “Drużyna” wzrosło 100 krotnie, ponieważ i rodzice i nauczyciele poszukują rozwiązań na rosnące problemy z brakiem relacji, agresją i zdrowiem psychicznym uczniów.

“Rodzice dzieci z klas 3-8 gdzie prowadzimy lekcje Drużyn zwykle zaczynają rozmowę od pytań o integrację klasy. Nasza Klasa jest mało zintegrowana. Dzieci nie potrafią się dogadać. Jest kilku uczniów, którzy chcą dominować. Poziom stresu jest wysoki” — mówi Anna z Fundacji Dzieci Puszczy organizacji, która prowadzi treningi rozwoju kompetencji społecznych.

W klasie gdzie siadamy z uczniami w kręgu, rozmawiamy o społeczności. – Świadomość, że nie jesteś sam, jest bardzo ważna – mówiąc do ósmoklasistów.

Podczas wielu rozmów w ciągu ostatniego roku, Natalia obecnie 14-latka, opowiedziała historię trudnego życia w domu. Od początku szkoły zmaga się z lękiem i chorobą autystyczną. W ósmej klasie pojawiło się ADHD. Na początku roku szkolnego, zdiagnozowano u Natalii zespół Aspergera. „Wygląda na to, że nigdy nie będzie spokojnie w moim życiu” – powiedziała. Ale to nie jest tak, że jestem jakąś izolowaną dziewczynką, chowającą się w kącie!”

Anna Laskowska Krystosiak mówi, że Natalia od dawna jest „liderem wśród swoich rówieśników”.

Zwykle obiera główne role w przedstawieniach szkolnych, samorządzie uczniowskim i innych zajęciach pozalekcyjnych.

“Drużyna” jest bezpieczną przestrzenią w trudnych czasach, pozwala zdobywać „umiejętności, które nie są dostępne w szkołach na co dzień”, powiedziała Natalia z uśmiechem, po czym podkreśliła, że terapia nie jest celem Drużyn, pomimo tego, że
„ W Drużynie bardzo długo i szczegółowo dyskutujemy o naszych emocjach i uczuciach”.

Pytania, takie: „Jak sobie radzisz, gdy zaczyna dziać się coś co cię stresuje?” lub “Co robisz kiedy pojawia się lęk” dyskusje na tematy regulacji emocji i radzenia sobie z nimi zwykle powodują, że zaczynają się opowiadania o osobistych historiach o „rzeczach, które wydarzyły się w rodzinie, takich jak uzależnienie lub rozwód, oraz o tym, jak sobie z tym radziliśmy w tamtym czasie i jak sobie z tym radzimy teraz”.
Dlatego Natalia mówi o przynależności do Drużyny, to przekonuje ją do tego, że „to jest całkowicie Ok, by być szczerym mówiąc o tym, co ci się przydarzyło i nie jest to żadnym wstydem”. Nie jest wstydem, proszenie o pomoc kiedy czujesz, że sobie z czymś nie radzisz.

W Warszawie od początku roku szkolnego tylko do końca kwietnia trenerzy Fundacji Dzieci Puszczy przeprowadzili Lekcje “Drużyn” w 22 szkołach i 30 klasach.

„Drużyna” to godny uwagi program edukacyjny, który odpowiada na potrzeby dbania o dobre samopoczucie i zdrowie psychiczne uczniów. To co możemy dziś zrobić, jako pedagodzy i rodzice, najlepszego to zapewnić uczniom możliwości i okazje do próbowywania i rozwijania umiejętności społecznych”

„Podczas gdy usługi psychologa dziecięcego traktowane są przez wielu dorosłych, “coś z nami nie tak” jako trudne i wieloletnie leczenie problemów. “Drużyna” to program, którego celem są działania prewencyjne pierwszego stopnia. Dążą do przeciwdziałania przemocy, nim się ona pojawi. Program “Drużyna” kładzie nacisk na zapobieganie zamiast reagowania na konsekwencje terapią z psychologiem.

Mimo to nie wszyscy nauczyciele są w pełni zaangażowani. 

(„Nie szkoliłem się na trenera umiejętności psychospołecznych, studiowałem aby być nauczycielem matematyki” — powiedział jeden z nauczycieli podczas lekcji “Drużyna”).

• są nauczyciele, którzy wychodzą z założenia, że uczeń ma się słuchać i być zdyscyplinowanym
• pojawiają się uczniowie, którzy notorycznie przeszkadzają, są wulgarni, pyskują, ignorują polecenia i wszelkie uwagi
• brak kompetencji nauczycieli: (asertywności, radzenia sobie z konfliktem, agresją)
• brak wypracowanych norm i programów na kryzysy wśród kadry pedagogicznej
• brak porozumienia rodziców i nauczycieli (brak współpracy dla dobra dzieci)
• rodzice oczekujący od szkoły wychowywania ich własnych dzieci
• rodzice unikający kontaktu z pedagogiem po wielokrotnych negatywnych zachowaniach dziecka
• rodzice chroniący (kłamstwa dziecka) bez obiektywizmu

Anna Laskowska Krystosiak powiedziała, że „nastolatki wykazują wiele obaw i wątpliwości do rozwoju kompetencji społecznych typu TUS”. Tymczasem już po kilku lekcjach ​​rodzice widzą zmiany. Wielokrotnie byliśmy świadkami, tego jak uczniowie przyjmują wartości i relacje z lekcji “Drużyn”, aby „akceptować, słuchać, rozmawiać i budować więzi między sobą”.

To co jest według mnie najlepsze, mówi Anna to, że nauczyciele dostrzegają efekty tego jak umiejętności społeczne i nastawienie uczniów przenosi się z “Drużyny” na lekcje matematyki czy angielskiego”. Dotyczy to także tych szkół gdzie „jest wielu uczniów zmagających się z problemami zachowania, agresją i bójkami”

„Jest tak wiele dzieci, które dorastając czują się bezsilne wobec przemocy, którą tu widzą”. Tymczasem w niemal wszystkich szkołach prowadzi się działania zmierzające do zapobiegania agresji i przemocy, jednocześnie wielu pedagogów odczuwa frustrację z powodu niskiej skuteczności tych działań.

Główne elementy niskiej skuteczności zapobiegania agresji:
Niedostateczna wiedza dorosłych na temat zjawisk agresji i przemocy
trudności w różnicowaniu i diagnozowaniu brak uzgodnionego rozumienia problemu.
niewystarczający poziom praktycznych umiejętności wychowawczych nauczycieli.
podejmowanie działań doraźnych brak stanowczej reakcji na pierwsze zachowania agresywne, tolerowanie zachowań z pozoru niegroźnych, np. przezywanie, wyśmiewanie, które mają tendencję eskalacji. 

• brak konsekwencji w działaniach podejmowanych przez kadrę nauczycieli.
• brak działania zespołowego, współpracy i wymiany informacji.
• przecenianie roli działań restrykcyjnych czy monitorujących zachowania agresywne
• brak podejmowania długofalowych działań profilaktycznych

W wyniku dręczenia w szkole dwóch chłopców się pobiło.

Jeden z uczniów próbował szukać pomocy u dorosłych ale sytuacja została zbagatelizowana, lub został obwiniony i usłyszał: „Może sam masz coś na sumieniu?” albo wielokrotnie mówiono mu: „Nieładnie jest skarżyć!”

Jeśli uczeń jako świadek reagował na dokuczanie, ale jego działania nie przyniosły efektu, może odczuwać bezradność, bezsilność oraz lęk przed sprawcą. Świadek agresji wie, że jest potencjalnym kandydatem na miejsce ofiary, więc jeśli dorośli nie zapewniają bezpieczeństwa – wynikającego między innymi z jasnych norm, zasad reagowania na przypadki agresji, dokuczania – nie chcą się narażać, być donosicielami.

Brak norm, zasad reagowania i bagatelizowanie agresji przez dorosłych (rodziców i nauczycieli) jest jednym najważniejszych elementów niskiej skuteczności zapobiegania agresji.

Pod względem rozwoju Natalia powiedziała, że ​​”Drużyna” nauczyła ją lepszych nawyków, takich jak zarządzanie czasem, wyznaczanie celów. „Pomogło mi to ufać sobie”

Natalia mówi, że ​​doceniła ten „naprawdę wyluzowany, spokojny czas” i miejsce do nauki i relaksu, których niektórzy uczniowie nie mają w domu ani w szkole – możliwość współpracy i szukania pomocy u nauczyciela i rówieśników to jest bezcenne.